Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học
Dàn ý viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác giả, nhan đề bài thơ (thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật) và đề tài của tác phẩm.
- Nêu ý kiến chung về bài thơ, cảm nhận về ý nghĩa và giá trị.
2. Phần chính
- Phân tích nội dung chính:
- Đánh giá hình ảnh thơ: miêu tả tự nhiên, con người, hay tư tưởng tình cảm.
- Phân tích cảm xúc, tâm trạng của tác giả khi sáng tác.
- Tóm tắt chủ đề chính của bài thơ.
- Cách sử dụng hình thức thơ: cấu trúc, thể loại, sự sáng tạo trong cách diễn đạt.
- Những đặc điểm nghệ thuật nổi bật trong việc miêu tả cảnh vật, tình huống.
- Sử dụng ngôn ngữ văn học: từ vựng, cấu trúc câu thơ, kỹ thuật diễn đạt.
3. Phần kết
- Xác nhận vai trò và ý nghĩa của bài thơ trong ngữ cảnh văn học và xã hội.
---
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học - Thất ngôn bát cú
Bài mẫu số 1
Bài thơ "Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu" là một tác phẩm đặc sắc đến từ nhà thơ Tú Xương. Tác phẩm mang nhiều ý nghĩa sâu sắc về tình hình xã hội phong kiến thời kỳ bấy giờ, xen lẫn giữa hiện thực và những trào phúng sâu cay.
Nhà thơ đã khéo léo đưa vào bài thơ cảnh tưởng chật chội và hỗn loạn của khung cảnh kì thi:
“Nhà nước mở một cuộc thi mỗi ba năm, Trường Nam thi kết hợp với trường Hà.”
Ở đây, câu thơ đã dẫn dắt người đọc vào không khí hồi hộp của một cuộc thi đỗ đạt — việc đáng xem trọng trong xã hội phong kiến. Tuy nhiên, cách mô tả lại mang cái nhìn châm biếm, đầy tỉ mỉ về sự kiểu cách của cuộc thi, nơi mà mọi thứ trở nên lộn xộn và rối ren.
Hai câu thơ tiếp tục thể hiện hình ảnh sĩ tử - những người kiêu hãnh khi tham dự kỳ thi, nhưng lại được thể hiện qua một lăng kính khác:
“Sĩ tử vác túi sách trên vai, Nơi trường học vang lên tiếng hô.”
Cách tác giả miêu tả sĩ tử vừa hài hước vừa châm biếm, không còn là hình ảnh nghiêm túc mà người ta thường thấy. Từ “sĩ tử” cũng được sử dụng một cách hài hước nhằm chỉ ra sự chao đảo của lớp trí thức trẻ trong lòng xã hội.
Tú Xương không những châm biếm mà còn bộc lộ được tâm trạng của mình trong bài thơ thông qua câu hỏi tu từ:
“Nhân tài nơi Bắc quê hương ơi? Ngẩng cổ nhìn đất trời nơi này.”
Đây không chỉ là lời nhắn nhủ cho các sĩ tử mà còn là phản ánh nỗi đau mất mát của đất nước thời kỳ thực dân xâm lược. Lời thơ như một tiếng kêu xé lòng, đánh thức tâm hồn của các sĩ tử.
Bài mẫu số 2
Bài thơ "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến nằm trong loạt thơ về mùa thu của ông, thể hiện vẻ đẹp trữ tình của thiên nhiên và tâm hồn người nghệ sĩ.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh quen thuộc và rất sinh động:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.”
Bên cạnh sự tĩnh lặng của bức tranh thơ, không gian Arctic thấp thoáng cho người đọc cảm nhận một sự ấm áp trong nỗi cô đơn của tác giả khi mùa thu chạm bến bờ.
Tiếp đó, không gian chuyển tải từ gió thổi, sóng vỗ hiện lên bằng những dòng thơ:
“Sóng nhỏ theo làn hơi gợn tí, Lá vàng trước gió nhẹ đưa vèo.”
Thế giới thiên nhiên hiền hoà, nhưng lại lắm trăn trở. Nguyễn Khuyến khéo léo đưa vào tâm trạng của mình trong bức tranh thu ấy, qua những hình ảnh lá vàng uốn cong và sóng dập dềnh. Như vậy, mùa thu không chỉ là cảnh đẹp mà còn là tấm gương phản chiếu lòng người.
Cuối bài thơ, tác giả dường như lún sâu trong nỗi suy tư:
“Nằm tựa gối buông cây câu đã lâu, Cá đâu cắn mồi dưới dòng nước đen.”
Hình ảnh này thể hiện sự mỏi mệt, sự ngao ngán trước cuộc sống thường nhật, bên cạnh đó đem lại cho người đọc một cảm xúc nhẹ nhàng khi tác giả tự thưởng cho mình một khoảnh khắc nghỉ ngơi.
---
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học - Tứ tuyệt Đường luật
Bài mẫu số 1
Bài thơ "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương là một tác phẩm nổi bật trong nền văn học Việt Nam, thể hiện sâu sắc phẩm giá và nỗi lòng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ.
Mở đầu là hình ảnh chiếc bánh trôi nước:
“Thân em vừa trắng vừa tròn, Bảy nổi ba chìm trong nước non.”
Hình ảnh chiếc bánh trôi không chỉ thanh tao, mà qua đó tác giả còn gửi gắm tâm tư về thân phận của phụ nữ. Họ vừa đẹp, vừa dễ vỡ, mà cuộc đời lại đầy bão tố.
Câu thơ “Bảy nổi ba chìm” là hình ảnh tượng trưng cho cuộc đời sống vật vờ, lận đận, gợi lên sự mong manh và yếu đuối của người phụ nữ. Dù bị số phận định đoạt, nhưng tính cách kiên cường của họ vẫn ẩn chứa sự cao thượng và độc lập.
Chứng minh cho điều đó là lòng kiên trung của người phụ nữ, Hồ Xuân Hương viết:
“Đồng dạng mặc dầu tay kẻ bóp, Nhưng em vẫn giữ bản tình son.”
Hơn cả một món ăn dân dã, “bánh trôi nước” trở thành hình ảnh biểu trưng cho tinh thần tự lập, tự chủ của những người phụ nữ đang sống và chịu đựng trong xã hội phong kiến. Họ không mất đi bản sắc riêng, không phụ thuộc vào hoàn cảnh khắc nghiệt, mà vẫn giữ được giá trị bên trong.
Bài mẫu số 2
Trong lịch sử văn học Việt Nam, "Nam quốc sơn hà" được coi là một bản Tuyên ngôn Độc lập. Bài thơ này không chỉ khẳng định chủ quyền lãnh thổ mà còn thể hiện tinh thần quyết chiến chống lại kẻ thù xâm lược.
“Nam quốc sơn hà, Nam đế cư, Định mệnh đã được viết trong thiên thư.”
Với hình ảnh đơn giản nhưng tầm vóc, bài thơ bắt đầu bằng khẳng định chủ quyền rõ ràng của đất nước: “Nam quốc sơn hà” mang âm hưởng tự hào. Sử dụng “Nam đế cư”, tác giả vững vàng tuyên bố vị thế độc lập, ngang hàng với các vua chúa phương Bắc.
“Như sông Như Nguyệt bảo vệ biên cương, Dân ta sẽ đấu tranh đến cùng.”
Lời thơ mang âm điệu mạnh mẽ, đầy tự tin, gửi gắm tinh thần đoàn kết và quyết tâm của toàn thể dân tộc trước mọi kẻ thù. Không chỉ đơn thuần là câu thơ thê lương mà trong đó chứa đựng sức mạnh và niềm hy vọng cho sự độc lập, tự do của đất nước.
---
Bài viết trên đã phân tích một số tác phẩm tiêu biểu của thể thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt Đường luật, nhằm thể hiện rõ nét về nội dung và nghệ thuật của những tác phẩm này. Qua lăng kính của các tác giả, độc giả dễ dàng nhận ra giá trị nhân văn cũng như cảm xúc sâu sắc về cuộc sống, con người và đất nước.
